Mường Vi - "nàng tiên" núi bừng tỉnh

Cách thành phố Lào Cai 28 km về phía Tây Bắc qua huyện Bát Xát tới Bản Vược rẽ trái là đến xã Mường Vi - nơi có thung lũng rộng lớn, xung quanh là những dãy núi đá vôi trùng điệp tạo thành một quần thể hang động rộng lớn gọi là quần thể hang động Mường Vi. Nơi đây bao gồm các động Ná Rin, Cám Rang, Cám Rúm và Cám Tẳm đều khá đẹp, đây là một trong những di tích độc đáo và hấp dẫn của tỉnh Lào Cai.

 

Sở hữu quần thể hang động liên hoàn nên Mường Vi được xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia năm 1999. Trải qua bao năm tháng “ngủ say” trong lòng núi, khi tiềm năng du lịch được khai thác cũng là lúc “nàng tiên núi bừng tỉnh” phô ra vẻ đẹp lộng lẫy, kỳ ảo làm say đắm lòng người

 

Với địa hình giống như một lòng chảo được bao bọc xung quanh bởi những dãy núi đá vôi hùng vĩ, Mường Vi từ nhiều đời nay là địa bàn cư trú của đồng bào dân tộc Giáy và một số dân tộc khác.

 

Quần thể hang động Mường Vi nổi tiếng và đẹp nhất bởi 3 hang là Pạc Cám, Na Rin và Ná Rim. Trong đó, hang Pạc Cám là một động khô,  một số nhà khoa học cho rằng, hang có giá trị cao về khảo cổ học vì nơi đây ẩn chứa nhiều dấu tích của người xưa. Hang Na Rin và Ná Rim lại là những động nước kỳ ảo, đẹp lung linh với muôn vàn nhũ đá gắn liền với sự tích về Tiên.

 

Theo truyền thuyết, Mường Vi trước kia còn gọi là Mường Tiên. Vì thấy nơi đây phong cảnh núi non hùng vĩ, thơ mộng, nên các vị tiên trên trời thường bay xuống dạo chơi, ngắm cảnh và ở lại trong động. Hàng ngày, tiên dạy cho nhân dân biết khai khẩn ruộng nương, trồng lúa, trồng ngô. Nhờ đó mà bây giờ Mường Vi mới có thứ gạo Séng Cù thơm ngon nức tiếng. Mỗi khi làng bản có lễ hội, đám cưới, đám hỏi… các vị tiên nhà trời còn cho nhân dân mượn bát đũa, đồ dùng để tổ chức vui vẻ, linh đình. Nhưng do lòng tham và sự không trung thực của một số người mà tiên nổi giận, biến tất cả những đồ đạc, bát đũa, mâm xôi… thành đá, tạo nên quần thể hang động như hôm nay.

 

Chiều cao của các hang trung bình khoảng 5-10 m, chiều rộng trung bình là 10-15 m, chiều dài của các hang này thì chưa ai biết vì dù có đi vài ngày cũng chưa đến đích. Điều kỳ thú là, chiều sâu của hang có một dòng suối mát, trong veo với những cồn cát mịn hay những dải đá sỏi trải dài trong vắt. Suối còn có giếng tiên, có dòng nước nóng chảy ra từ chân núi nên được gọi là nước tiên. Cũng do hang nằm dưới chân núi cô Tiên nên nhân dân gọi là động Thuỷ Tiên.

 

Bên cạnh hang động Thủy Tiên là động Cám Rúm, hay còn gọi là hang Gió vì lúc nào lòng động cũng hun hút gió, phía trong có nhiều nhũ đá hình ruộng bậc thang, có buồng nơi các cô tiên ngủ xung quanh là rèm đá óng ánh;  động Cám Rang có cổng trời bằng đá, có những mâm ngũ quả đá đẹp như chốn tiên cảnh; động Cám Tẳm, tương truyền trong dân gian xưa là kho nông cụ, đồ dùng của các nàng tiên nay đã hóa đá…

 

 

Quần thể hang, động Mường Vi với các giá trị khảo cổ học, lịch sử, văn hóa, tâm linh hay du lịch… là tài sản vô giá mà thiên nhiên đã ban tặng cho con người nơi mảnh đất này. Năm 1999, quần thể hang động Mường Vi được Bộ Văn hóa công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp Quốc gia. Khi đó, các hang, động trong quần thể được đầu tư xây dựng đường vào, lắp đặt cửa bảo vệ, hệ thống điện vào sâu trong lòng hang, nên đã thu hút rất đông du khách tới tham quan. Tuy nhiên, có một thời gian, lượng khách đến với động Mường Vi thưa vắng dần vì nhiều lý do, trong đó chủ yếu là vấn đề giao thông. Tuyến đường từ Bản Vược tới Mường Vi bị xuống cấp nghiêm trọng, các phương tiện đi lại vô cùng khó khăn khiến nhiều người muốn tới chiêm ngưỡng vẻ đẹp hang động cũng đành ngậm ngùi luyến tiếc chuyển sang các tuyến, điểm du lịch khác… Hai năm trở lại đây, tuyến đường khó khăn nhất là từ Bản Vược đi Mường Hum nối với Ý Tý đã được Nhà nước đầu tư nâng cấp rải thảm nhựa nối với đoạn từ Ý Tý về A Mú Sung-Trịnh Tường đã được bêtông hóa trước đó. Đây sẽ là cung đường lý tưởng mà trong suốt hành trình dài gần 100km du khách có các điểm dừng chân là Động Mường Vi lung linh huyền ảo đến chợ Mường Hum giàu bản sắc.

 

Được biết, năm 2012, lần đầu tiên Bát Xát đã đón trên 2.000 khách du lịch, chủ yếu là người nước ngoài. Trong bốn tháng đầu năm 2013, số lượng khách tăng gấp đôi do đường Bản Vược Ý Tý được nâng cấp. Đây là tín hiệu vui đối với du lịch Lào Cai nói chung và huyện Bát Xát nói riêng.

 

Quần thể hang động Mường Vi có quy mô lớn, đẹp, chứa đựng nhiều yếu tố giá trị, như khảo cổ, lịch sử văn hóa, du lịch, là tài sản quý giá mà thiên nhiên ban tặng cho mảnh đất, con người nơi đây. Để bảo vệ và phát huy giá trị của di tích này không chỉ là yêu cầu mà còn là trách nhiệm đối với quá khứ. Hy vọng, quần thể hang động Mường Vi sẽ được sự quan tâm của các cấp, các ngành, sớm đưa danh thắng này trở lại đúng với vị trí vốn có, trở thành điểm đến lý tưởng của du khách trong và ngoài nước, góp phần làm đẹp hình ảnh Lào Cai trên bản đồ du lịch Việt Nam.