Lễ cúng rừng của người Dao Tuyển

Từ nhiều đời nay người Dao Tuyển bản Mạ có phong tục cúng rừng đầu xuân mới vào một ngày tháng Giêng và cúng vào 3 ngày chính khác trong năm gồm lễ Thanh Minh (ngày mùng 3/3 Âm lịch), lễ Thần Nông (ngày mùng 6/6 Âm lịch) và lễ Cơm mới (ngày 9/9 Âm lịch). Trong đó, lễ Cúng rừng đầu xuân là lễ lớn nhất vì cúng vào đầu năm mới và có nhiều người tham gia dự hội mở rừng và trồng cây gây rừng theo phong tục người Dao Tuyển.

Để chuẩn bị cho lễ cúng rừng, các hộ gia đình đồng bào Dao Tuyển dậy từ rất sớm dọn dẹp nhà cửa, sửa soạn bàn thờ tổ tiên và chọn những bộ trang phục truyền thống đẹp nhất tham dự lễ hội.

Bắt đầu làm lễ, thầy cúng (người có uy tín trong thôn) đi trước với bộ quần áo dài màu vàng, trên áo thêu những nét hoa văn truyền thống độc đáo của dân tộc Dao Tuyển để không bị nhầm lẫn với người dân trong làng. Thầy cúng đội trên đầu một chiếc mũ vẽ hình con hổ (biểu tượng này thay đổi theo từng năm), đi sau đó là các sản vật của dân làng: mâm xôi, thủ lợn, gà, rượu, hương, bánh mật... đã được chuẩn bị sẵn từ hôm trước ở nhà trưởng thôn. Tiếp sau là lãnh đạo huyện, khách mời cùng các già làng trưởng thôn bản, nhân dân trong xã, đặc biệt lực lượng không thể thiếu của buổi lễ cúng rừng là kiểm lâm.

Lễ vật được rước đến dưới cây mí đại cổ thụ hàng trăm năm tuổi ở khu rừng cấm của làng, thầy cúng đỡ những mâm cỗ trên đầu những nam thanh, nữ tú đặt vào miếu trước cây. Bên trên mâm cỗ treo 5 đôi câu đối được viết bằng chữ của người Dao Tuyển với các nội dung như: rừng che chở cho con người và mùa màng; mọi người phải bảo vệ rừng; nhà nhà phải bảo vệ rừng; người người phải trồng và bảo vệ rừng. Thay mặt bà con dân làng, thầy cúng cầu mong thần rừng che chở, mong cho một năm mưa thuận gió hoà, cuộc sống bình yên, ấm no, hạnh phúc.

 

Sau nghi lễ cúng rừng, tất cả mọi người tập trung ra khu đồi trống ở gần đó để nghe các cán bộ kỹ thuật kiểm lâm hướng dẫn phương pháp kỹ thuật trồng cây gây rừng. Bà con trong xã cùng nhau trồng nhiều cây xanh để cảm tạ thần rừng và giữ màu xanh cho làng bản.

Tiếp đó, trưởng thôn đọc cam kết bảo vệ rừng, đồng thời đại diện cho toàn thể nhân dân trong thôn tiến hành ký cam kết bảo vệ rừng với lực lượng kiểm lâm. Tất cả mọi người đều phải tuân thủ theo cam kết đã đề ra như: không chặt phá rừng, khai thác rừng trái phép, vận động bà con trong thôn cùng tham gia thực hiện nghiêm chỉnh “Quy ước bảo vệ và phát triển rừng” do thôn bản đề ra, tích cực tham gia trồng rừng... Trong năm, không một ai được xâm phạm đến khu rừng cấm, nếu ai vi phạm sẽ bị phạt theo quy ước.

Sau phần lễ cúng rừng, đến phần hội thi đấu một số môn thể thao dân tộc như kéo co, ném còn, đánh quay, đẩy gậy … luôn thu hút hàng ngàn người dân trong vùng cùng tham gia thi đấu và dự cổ vũ./.